Month: April 2024

Քանդակը սկզբում սովորաբար կերտվում է կավից, պլաստիլինից կամ մոմից, ապա ձուլվում գիպսից (քարակերտ ու փայտակերտ գործերում այդ փուլերը հաճախ շրջանցվում են)։ Գիպսե ձուլածոները կա՛մ ինքնուրույն գոյության իրավունք են ստանում, կա՛մ ծառայում որպես մոդել՝ քանդակը ավելի մնայուն նյութերով (քար, փայտ, մետաղ) մարմնավորելու համար։

Անտիկ շրջանում գրեթե միշտ, հետագայում՝ մերթ-մերթ, մարմարե քանդակները ներկվել են, թեև այդ վիճակում մեծ մասամբ չի պահպանվել։ Կոպենհագենում տեղակայված Car Carlsberg Glyptotek թանգարանը իրականացնում է քանդակների բնօրինակ գույների ուսումնասիրության և վերականգնման աշխատանքներ։ Մինչև 17-18-րդ դարերը հաճախ ներկվել են նաև փայտաքանդակները։ 19-20-րդ դարերի քանդակագործները սովորաբար բավարարվում են նյութի բնական գույնով կամ միագույն փառապատումով։

Արևմտյան, դասական քանդակը ձևավորվել է Հին Հունաստանում, որի դասական շրջանում ստեղծվել են բազմաթիվ գլուխգործոցներ։ Միջին դարերում ծաղկել է գոթական քանդակը, որպես քրիստոնեական կրքերի և հավատի դրսևորում։ Սրան հաջորդած Վերածննդի շրջանում վերածնվել է դասական քանդակը։ Ժամանակակից մոդեռնիստական քանդակը շեղվել է դասական պատկերման ձևերից, հաճախ պատրաստի արտադրանքը ներկայացնում է, որպես արվեստի գործ։

Գինեգործությունը խաղողից գինի ստանալու պրոցեսների ամբողջությունն է, որը սկսվում է խաղողի սելեկցիայով և ավարտվում գինու շշալցմամբ։ Մարդը, ով զբաղվում է գինեգործությամբ, կոչվում է գինեգործ։ Դեռևս մ.թ.ա. 9-րդ դարում Ուրարտու թագավորությունում զարգացած էին խաղողագործությունը և գինեգործությունը: Ուրարտական Թեյշեբանի (Կարմիր Բլուր) ամրոցի պեղումների ժամանակ հայտնաբերվել են գինու մառաններ, որտեղ գտնվել են 800-1200 լիտր տարողությամբ 480 կավե կարասներ:  Հազարամյակների ընթացքում գինին եղել է մարդկության ամենասիրելի խմիչքներից մեկը։ Գինին ընդգրկված է եղել կրոնական ծեսերի մեջ: Կարևոր հյուրերին միշտ հյուրասիրել են լավ գինի։ Այն օգտագործվել է շատ հիվանդությունների բուժման նպատակով։ Մինչև օրս պահպանված հնագույն գրականությունից և արվեստի գործերից պարզ է դառնում, որ դեռևս Քրիստոսից առաջ արգասաբեր հողը նկարագրվում էր ոչ թե առատ ջրի, այլ՝ խաղողի դաշտերի և գինու առատությամբ։   Բացի այս ամենից, գինին նաև օգտագործվել է կրոնական նպատակներով և աստվածներին նվիրաբերելու համար։ Այս ամենից բացի գինին հիշատակվում է նաև Աստվածաշնչում  որպես Աստծո կողմից մարդուն տրված մեծագույն շնորհներից մեկը։ Զարմանալի չէ, որ այս աստվածային խմիչքն  Աստվածաշնչում հիշատակված է 450 անգամ։ Հայաստանը հայտնի է ոչ միայն որպես առաջին քրիստոնեական պետություն, այլև` գինեգործության հնագույն կենտրոն: Գինեգործության հիմքերը սկիզբ են առնում բիբլիական Նոյի ժամանակներից: Եթե հավատանք բանավոր ավանդապատումին, ապա Արենին հիմնադրել են Նոյն ու նրա որդիները, ովքեր և այստեղ խաղողի 1-ին վազերն են տնկել։ Իսկ խաղողից գինի պատրաստելը հուշել էր Նոյի այծը:

Հայաստանում գինեգործական հիմնական շրջաններն են. Արարատի, Արմավիրի, Արագածոտնի, Սյունիքի և Վայոց Ձորի մարզերը: Արարատյան հարթավայրը հանդիսանում է գինեգործության խոշորագույն շրջանը, այստեղ է աճեցվում երկրի խաղողի 60 տոկոսը: Այս տարածաշրջանում աճեցվող խաղողը պարունակում է արոմատիկ բաղադրիչներ և շաքար, ինչը նպաստում է խաղողի արտասովոր համին: Հայաստանում կազմակերպվում է գինու ամենամյա փառատոն՝  Արենիում և Արցախում:

Յուրաքանչյուր գինեգործ կարող է ինքը որոշել. թե ինչպիսին պիտի լինի իր գինին: Գուցե դա  փրփրուն է, սպիտակ կամ  վարդագույն: Պահվա՞ծ է կաղնու տակառների մեջ, թե՞ դա ընդհանրապես պարտադիր չէ: Ե՞րբ  է գալու շշալցնելու  պահը:  Ըստ պատրաստման եղանակի գինիները լինում են բնական և հատուկ: Բնական են այն գինիները, որոնք ստացվում են թարմ խաղողից` խմորման արդյունքում, առանց սպիրտի ավելացման: Հատուկ գինիների պատրաստման դեպքում թնդեցումը, այսինքն՝ սպիրտի ավելացումը պարտադիր է: Խորհուրդ է տրվում գինին պահել մառանում և հատուկ ջերմաստիճանում։

1.Прочитайте текст. Подумайте и скажите, когда происходит действие? Выпишите сочетания и поставьте вопрос. Образец: Мурка любит (что делает?)

Моя Мурка очень странная кошка. Мурка любит(что делает?) сладкий мёд Мама стоит(что делает?)у окна и наблюдает(что делает?) за ней. Мурка греется(что делает?) на солнце. Вдруг кошка чует(что делает?) запах мёда. Мурка открывает(что делает?) зелёные глаза и идёт(что делает?) к улью. Сластёна суёт(что делает?) мордочку в улей. И вдруг раздаётся(что делает?) громкий кошачий бежит(что делает?) в кусты. А за ней летят(что делают?) пчёлы.

2.Перепишите текст, заменяя форму множественного числа существительного СЛОНЫ на форму единственного числа.

 Слоны — умные животные. Их учат, и они делают всякую работу: брёвна таскают, землю копают, воду носят. Они даже гулять с детьми ходят и смотрят, чтобы детей никто не обидел.

Слон — умное животное. Его учат, и он делает всякую работу: брёвна таскает, землю копает, воду носит. Он даже гуляет с детьми ходят и смотрит, чтобы детей никто не обидел.

3.Прочитайте. В каждом ряду найдите четвёртый лишнее слово и подчеркните его.

1. молчу, кричу, стоять, рисую; 2. обещаешь, стучишь, кричишь, видит; 3. звенит, свистит, говорю, мешает; 1. читают, удивляет, идут, плачут.

4.Прочитайте текст. Определите, когда происходило действие. Выпишите слова, которые отвечают н вопрос что делал? Задайте к ним вопросы. Образец: улыбался (что делал?)

Улыбался(что делал?) весёлый апрель. В лесу и в поле всё гудело(что делало?), прыгало(что делало?), жужжало(что делало?). От шума проснулся(что сделал?) подснежник. Он встал(что сделал?) на тонкую ножку. Красивым был первый весенний цветок! Солнце взглянуло (что сделало?)на землю и растопило(что сделало?) лёд. Отовсюду побежали(что сделали?) весёлые ручейки.

5.Впишите окончания глаголов. Устно определите время глаголов.

Наступила ранняя весна. Весело засияло солнце. Проснулся дремучий лес. Птички свили гнёзда. Белка выбрала высокое дерево и сделала из листьев и травки тёплый домик. Скоро у белки появилась семья — маленькие слепые бельчата

Աշխարհում ապրում է շուրջ 40 մլն քուրդ. մոտ 20 մլն` Թուրքիայում, 9 մլն` Իրանում, 6 մլն` Իրաքում, 3 մլն` Սիրիայում, մյուսները ցրված են այլ վայրերում: Գործնականում բոլոր եվրոպական երկրներում քրդական սփյուռք կա: Ամենամեծ համայնքը` 1մլն մարդ, գրանցված է Գերմանիայում:

Քրդերը Հայաստանի ամենամեծ էթնիկ փոքրամասնությունն են: Սովետական տարիներին Հայաստանում բնակվում էին շուրջ 80000 քրդեր, այժմ նրանց թիվը 40000 է: 

Քուրդ ժողովուրդը Հայաստանում ներկայացված է երկու էթնիկ խմբերով` քրդերով եւ եզդիներով: Մինչեւ 1980-ական թթ. վերջը Սովետական Հայաստանում եզդիները նույնացվում էին քրդերի հետ: Որպես առանձին փոքրամասնություն եզդիները Հայաստանում ներկայացան իշխանությունների կողմից նրանց ազգային ինքնության ճանաչման համար բարձրացված Եզդիական շարժման արդյունքում: 

Հայաստանում շատերն են մինչ օրս ենթադրում, թե քրդերն ու եզդիները երկու տարբեր ժողովուրդներ են: Քչերը գիտեն, որ եզդիներն իրենց կրոնը` էզիդիզմը, պահպանած քրդեր են: 

Արագածոտնի մարզը քուրդ- եզդիների կոմպակտ բնակության վայրերից մեկն է: Նրանց, ովքեր ըստ իրենց ազգության ներկայանում են որպես քրդեր, բայց դավանանքով` եզդիներ: Մարզի 20 գյուղերից 11-ը քրդական են: Ալագյազ գյուղը կենտրոնականն է վերջիններիս մեջ:

Пользуясь словами для справок, напишите ответы на вопросы.

Ворона каркает, а воробей? Воробей чирикает.

Сова летает, а заяц? Заяц прыгает.

Корова мычит, а собака? Собака лает.

Слова для справок: лает, прыгает, чирикает

Прочитайте считалочку. Подчеркните слова, которые обозначают действие.

Раз, два, три, четыре, пять,

Вышел зайчик погулять,

Вдруг охотник выбегает…,

Прямо в зайчика стреляет!

Пиф! Паф! Ой-ой-ой!

Убегает зайчик мой.

Спишите текст, вместо точек вставьте подходящие по смыслу глаголы. Задайте к ним вопросы.

Бежала лиса по полю. Вдруг выскочили собаки и погнались за ней. Лиса бросилась бежать и в нору. В норе сидит и говорит сама себе: — Ушки, ушки, что вы делали? — Мы слушали, чтобы собаки лисоньку не скушали.

Слова для справок: бежала, выскочили, погнались, бежать, убежала, спряталась, сидит, делали, слушали, скушали.

Прочитайте. Запишите ответ на вопрос.

Дождик крапал, моросил,

Ливнем лил, стеной стоял.

Припускал, стучал, косил,

Барабанил, травы мял.

Дождик крапал, моросил, лил, стеной стоял, припускал, стучал, косил, барабанил, травы мял.

Составьте словосочетания. Подберите как можно больше слов.Образец: цветок (что делает?) растёт, распускается, пахнет, расцветает 
море бушует

птичка летит

ветер дует

собака лает

Соберите слова каждой строчки в предложения так, чтобы получился стишок.

прихожу, из, Я, школы, Я из школы прихожу.

на, положу, Всё, место. Всё на место положу. бывает, А, играю, что, А бывает что играю. раскидаю, на, Всё, свете. Всё на свете раскидаю.

Но, гулять, иду, когда, Но когда иду гулять.

на, место, Всё, кладу, я, Всё на место я кладу.

334. Ինչպիսի՞ նախադասություններ են տրվածները: Դրանք ընդարձակի՛ր, դարձրո՛ւ յոթ–ութ բառանի:

            Մեր Երկիր մոլորակը արագ-արագ պտտվում է Արեգակի շուրջ :
            Մենք շատ լավ հասկանում ենք այս հետաքրքիր հեքիաթը:
            Իմ ամենամոտ ընկերները այսօր երեկոյան ճամպրուկներով հեռանում են քաղաքից:
            Դու այսօր մոռացել ես կատարել քո առաջադրանքները:
            Ես այսօր երեկոյան գտա շատ հետաքրքիր փաստեր առյուծների մասին:

335. Նախադասություններն ընդարձակի՛ր երկուական բառով:

            Եկեք փորձենք պարել:
            Աղջիկները կպատմեն հետաքրքիր պատմություն:
            Մեծերը կլսեն այս երգը:
            Մենք կընտրեք ծաղիկները:
            Ճամփորդը վերադարձավ մեր երկիր:

336. Նախադասությունները պատճենիր և դրանցում սևացրու այն բառերը, որոնք պատասխանում են փակագծում նշված հարցերին։

            Մի հարուստ մարդ իր փոքրիկ խանութում արդար մեղր էր ծախում: (ինչպիսի՞)
            Փաթեթում բամբուկե փորագրված գավազան էր, փոքրիկ, ասեղնագործ թասակ          և սև ու դեղին թիկնոց, որի լայն օձիքի վրա ապշեցուցիչ գեղեցիկ նախշեր էին գործված: (ինչպիսի՞)
            Մեզնից ոչ հեռու կանգնած մատղաշ ծառը կորացել էր, իսկ նրա կատարին     հաստ օղակով կախված լիանայի վրա մի թռչուն էր թառել: (որտե՞ղ)
            Բեռնատարները առավոտյան պետք է շարժվեր գործարանից: (ե՞րբ)
            Մի րոպե լիանայի վրա նստած մնալուց հետո թռչունը ցած թռավ: (ե՞րբ)
            Այդ ընթացքում ծառի գագաթին բարձրացած որսորդը երկար պարաններով          երկու մեծ պարկ իջեցրեց, որոնց մեջ չղջիկներն էին: (որտե՞ղ)
            Առավոտ ծեգին հավաքեցինք մեր հանդերձանքը և ճամփա ընկանք: ( ի՞նչը)

            Մի հարուստ մարդ իր փոքրիկ խանութում արդար մեղր էր ծախում: (ինչպիսի՞)
            Փաթեթում բամբուկե փորագրված գավազան էր, փոքրիկ, ասեղնագործ թասակ          և սև ու դեղին թիկնոց, որի լայն օձիքի վրա ապշեցուցիչ գեղեցիկ նախշեր էին գործված: (ինչպիսի՞)
            Մեզնից ոչ հեռու կանգնած մատղաշ ծառը կորացել էր, իսկ նրա կատարին    հաստ օղակով կախված լիանայի վրա մի թռչուն էր թառել: (որտե՞ղ)
            Բեռնատարները առավոտյան պետք է շարժվեր գործարանից: (ե՞րբ)
            Մի րոպե լիանայի վրա նստած մնալուց հետո թռչունը ցած թռավ: (ե՞րբ)
            Այդ ընթացքում ծառի գագաթին բարձրացած որսորդը երկար պարաններով          երկու մեծ պարկ իջեցրեց, որոնց մեջ չղջիկներն էին: (որտե՞ղ)
            Առավոտ ծեգին հավաքեցինք մեր հանդերձանքը և ճամփա ընկանք: ( ի՞նչը)

Կարդա տեքստը և հիշիր

Նախադասության գլխավոր անդամներ են համարվում ենթական և ստորոգյալը, որոնք արտահայտում են նախադասության հիմնական ասելիքը, մյուս անդամները կոչվում են երկրորդական անդամներ կամ լրացումներ։ Լրացումները կարող են լինել ենթակայի լրացումներ և ստորոգյալի լրացումներ։ Այն նախադասությունը, որը կազմված է միայն մեկ  ենթակայից և ստորոգյալից, կոչվում է պարզ համառոտ նախադասություն, եթե գլխավոր անդամներից բացի նախադասության մեջ կան երկրորդական անդամներ, ապա այդ նախադասությունը կոչվում է պարզ ընդարձակ նախադասություն։ Եթե նախադասության կազմում կա մեկից ավել ստորոգյալ, ապա նախադասությունը բարդ  է։

1.Задайте вопросы к выделенным словам.

Полетели пчёлки к яблоньке.(к чему?)

По крыше(по чему?)дома тяжело застучал крупный дождь. Паук по паутине(по чему?)долез до ветки орешника.

Мальчику(кому?)нравились насекомые: стрекозы, кузнечики… По небу(по чему?)плывут лёгкие облака.

Ветер по морю(по чему?) гуляет и кораблик подгоняет.

2.Прочитайте текст. Напишите ответы на вопросы.

Летом Миша с другом жил на даче. Они помогали дедушке. С дедушкой они работали в поле и

на огороде. Друзья часто ходили на озеро ловить рыбу. Вечером они возвращались домой с богатым уловом. Дома из рыбы варили уху.

1. С кем жил Миша на даче?
Миша жил с другом.

2.С кем они работали в поле?
Они работали с дедушкой.

3.Куда ходили друзья?
Друзья ходили на озеро.

4.С чем они возвращались домой?
Они возвращались домой с богатым уловом.

3.Прочитайте и подумайте, почему от Гены спрятались грибы? Выпишите выделенные слова и поставьте к ним вопросы.

Однажды ребята пошли в лес (куда?) за грибами. Гену(кого?)с собой они не взяли. Он деревья ломал, в птиц из рогатки стрелял(что делал?). Вернулись ребята с полными корзинами. Гена(кто?) позавидовал ребятам. Схватил самую большую(какую?) корзинку и побежал в лес. Под кустом(под чем?) он нашёл рыжик. Вырвал(что сделал?)его с корнем и бросил его в корзинку. Под ёлкой он увидел старый белый гриб(что?). Гена наступил на гриб ногой зашагал дальше. Испугались грибы и спрятались(что сделали?) от Гены.
Грибы спрятались от Гены, потому что Гена наступил на гриб и другие грибы испугались.

4.Спишите предложения, раскрывая скобки.

Павлик мечтал встретиться с (волшебником).

Он вернулся домой с (победой, подарком, цветами).

Маша была довольна (встрече, подарку).

Родители гордились (сыном, сестрой).

5.Впишите окончания существительных. Устно поставьте к ним вопросы.

1.         Сладко пахло клубникой, земляникой, малиной

2.         За речкой тянутся широкие поля.

3.         Мы с бабушкой вместе сажали рассаду. А Катя ходила с подругой по саду.

4.         Всё небо затянуло большой тучей.

5.         Самолёт летит над пустыней.

6.Впишите окончания существительных и вопросы к ним.

За домом (за чем?) был большой сад с фруктовыми деревьями.

Мороз разукрасил лес снегом и инеем (чем?)

Весёлая речка покрылась льдом. (чем?)

С болота несёт холодом и туманом. (чем?)

Собака охотника стоит под деревом(под чем?) и смотрит на добычу.

Вечером я с приятелем(с кем?) сидел в парке.

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Շրջապատում որտե՞ղ են աճում բույսեր:
   Բույսերը աճում են անտառներում ու մարգագետիններում, այգիներում ու պուրակներում, փողոցների եզրերում, դպրոցամերձ և տնամերձ հողամա­սերում և այլուր:
2. Ի՞նչ գիտեք բույսի մարմնի մասին: Ո՞րն է նրա ստորգետնյա, ո՞րը՝վերգետնյա հատվածը: Ի՞նչ կառուցվածք ունի բույսը: Բույսի ի՞նչ օրգաններ գիտեք:
   Նրա մարմնի մի մասը գտնվում է հողում՝ կազմելով ստորգետնյա հատվածը: Մյուսը` տեսանելի հատվածն է, որր գտնվում է հողից դուրս, կազմում վերգետնյա հատվածը: 
3. Ի՞նչ պայմաններ են անհրաժեշտ՝ բույսի աճի և զարգացման համար:
   Բույսն անընդհատ աճում է և զար­գանում, նրա աճը լավ դիտվում է միջա­վայրի բարենպաստ պայմաններում՝  լույ­սի, ջրի և անհրաժեշտ այլ նյութերի առկայությամբ: 
4. Ինչպե՞ս է դրսևորվում բույսի կենսագործունեությունը:
   Որոշ բույսերի կենսագործունեության առանձնահատկություններից է հոտը, հաճախ նաև՝ բուրավետ լինելը:
5. Փորձեք նշել, թե ինչո՞վ են բույսերը կարևոր մարդու կյանքում:
   Բույսերը կարևոր են նրանով , որ նրանք ապահովում են մեզ թթվածնով : Կան բույսեր , որոնք օկտագործում են որպես դեղամիջոցի :
6. Դիտարկեք շրջապատի որևէ բույս։ Նկարեք այդ բույսը: Ցույց տվեք նրա ստորգետնյա և վերգետնյա հատվածները, նշեք բույսի օրգանները: Թվարկեք այն բույսերը, որոնք ծաղկում են: Նյութը կարող է լինել նաև տեսաֆիլմի տեսքով։
   

Առաջադրանքներ

1․ Դուրս գրիր անծանոթ բառեր և բառարանի միջոցով բացատրիր:
Բնազդ-ռեֆլեքս
Թախանձել-խնդրել
2․ Բացատրիր հետևյալ նախադասությունը. Քաղաքում ասելիք էր դարձել Թուխիկը:
Թուխիկը քաղաքում հայտնի էր դարձել։
3․ Ո՞ր հատվածում է ավելի լավ երևում ագռավի հավատարմությունը:
«Ասում են, մինչև այժմ էլ մի ծեր ագռավ տխուր–տրտում թառում է բժշկի կիսանդրու ուսին: Թուխիկն է. դար է անցել, բայց չի մոռանում իր տիրոջը…»
4․ Նկարագրիր Թուխիկին:
Թուխիկը թուխ փետուրներով ագռավ է։
5․ Քո կարծիքով, իրակա՞ն է այս պատմությունը:
Իմ կարծիքով այս պատմությունն իրական է։
6․ Տեքստից դուրս գրիր 4-ական գոյական, ածական, բայ, դրանք դիր ուղիղ ձևով։
Գոյական՝ քաղաքում-քաղաք, ագռավի-ագռավ, բնազդով-բնազդ, տիրոջ-տեր
Ածական՝ գորշ, նշանավոր, թուխ, սուր։
Բայ՝ եղել է-լինել, մեծացել է-մեծանալ, կապվել է-կապվել, նստում էր-նստել։